Zabytki sakralne

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Kłodzku

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Kłodzku to gotycka świątynia z zapierającym dech
w piersiach barokowym wyposażeniem wnętrza. Wiele znajdujących się tu dzieł rzeźbiarskich wyszło spod ręki Michała Klahra Starszego, wybitnego przedstawiciela śląskiego baroku. Według legendy jego niezwykły talent odkrył rektor kłodzkiego kolegium jezuitów, gdy w małej górskiej wiosce zobaczył chłopca strugającego figurki do bożonarodzeniowej szopki. Michał Klahr ukończył kolegium jezuitów i kształcił się warsztacie przybyłego z Wiednia rzeźbiarza Karla Sebastiana Fleckera. Do kłodzkiego kościoła jezuitów Michał Klahr wykonał m.in. ambonę, zespół konfesjonałów i prospekt organowy.

Historia barokowego rzeźbiarza to nie jedyna niezwykła opowieść związana z kościołem WNMP w Kłodzku. Inne wspominają o życiu i śmierci Arnoszta z Pardubic, pierwszego arcybiskupa praskiego.

Kiedy przyszły arcybiskup chodził w Kłodzku do szkoły przyklasztornej joannitów, podczas modlitwy w kościele parafialnym NMP przeżył widzenie, które zadecydowało o jego dalszym życiu. Zobaczył, jak znajdująca się na ołtarzu figura Maryi ożyła i odwróciła się od niego plecami. Uznał to za ostrzeżenie przed grzesznym życiem.

W testamencie Arnoszt przeznaczył znaczne kwoty na przebudowę kościoła, a także wyznaczył go na miejsce wiecznego spoczynku. Przepowiedział także, że jego nagrobek rozpadnie się bez udziału człowieka. Wolę arcybiskupa wypełniono, a nagrobek faktycznie uległ zniszczeniu z nieznanej przyczyny. Inna z legend mówi, że wypływał z niego olej o cudownych właściwościach w tak wielkiej ilości, że okoliczni mieszkańcy zbierali go łyżkami. Obecnie w kościele znajdują się dwa nagrobki Arnoszta z Pardubic – ten pierwotny i nowy wystawiony w XIX roku w 500 rocznice śmierci arcybiskupa.

 

Kościół Matki Bożej Różańcowej i klasztor franciszkanów w Kłodzku

Kościół Matki Bożej Różańcowej wraz z klasztorem powstał w I poł. XVII w. jako budowla barokowa.
W refektarzu klasztoru znajduje się olbrzymi fresk, autorstwa F. A. Schefflera.

 

Bazylika Nawiedzenia NMP w Wambierzycach

Wambierzyce – zwane „Śląską Jerozolimą" - to znany sudecki ośrodek pielgrzymkowy, związany z kultem cudownej figurki Matki Bożej z Dzieciątkiem z 2 poł. XIV w. Nad wsią dominuje ogromna bazylika mniejsza, do której wejścia prowadzą monumentalne schody. Wewnątrz bardzo bogaty i cenny wystój barokowy z XVIII w. m.in. ołtarz główny i boczne, ambona, obrazy i figury.

Wambierzyce to niezwykła miejscowość. W swoim obecnym kształcie powstały jako realizacja marzeń ich dawnego właściciela, Daniela Paschazjusza von Osterberga, o Śląskiej Jerozolimie. Zainspirowany lekturami postanowił odtworzyć tutaj święte miasto. Błyszczącą nad wambierzyckim kościołem 30 maja 1679 roku niezwykłą zorzę odczytał jako znak z Nieba. Otaczające miejscowość wzgórza zyskały nawiązujące do Biblii imiona Syjon, Kalwaria, Horeb, Synaj, Tabor, a potok przepływający przez Wambierzyce nazwano Cedronem.
W kolejnych latach i wiekach idea Osterberga przybierała realne kształty.

Dzisiaj możemy tu podziwiać imponującą świątyni, do której prowadzą monumentalne schody.  Ogromna późnorenesansowa fasada wambierzyckiej bazyliki upodabnia ją do pałacu, a szczególnie efektownie wygląda podczas wieczornej iluminacji. Najcenniejszym skarbem wambierzyckiego sanktuarium jest cudowna figurka Matki Bożej z Dzieciątkiem. Średniowieczna polichromowana drewniana rzeźba tradycyjnie ubierana jest w sukienki zależnie od święta lub okresu roku liturgicznego. 17 sierpnia 1980 roku figurka Matki Bożej ukoronowana została koronami papieskimi na Wambierzycką Królową Rodzin.

Wambierzyce były celem pielgrzymek dużo wcześniej niż hrabia Osterberg rozpoczął realizację swoich ambitnych planów. Legenda głosi, że gdy w 1218 roku niewidomy Jan z Ratna modlił się przed wizerunkiem Matki Bożej umieszczonym na lipie odzyskał wzrok. Niedługo potem w miejscu cudownego uzdrowienia powstał ołtarz, a potem kościół, na którego miejscu znajduje się bazylika.

Na okolicznych wzgórzach znajduje się kalwaria. Składa się na nią prawie 100 kaplic i kapliczek oraz 14 bram. Ich tematyka ikonograficzna opiera się na Starym Testamencie, Ewangelii, apokryfach i chrześcijańskiej tradycji. Do ciekawostek należy stacja 57 z przedstawieniem ukrzyżowanej kobiety św. Wilegefortis (Kummernis).

 

Kalwaria i zespół kaplic w Wambierzycach

Wieś posiada oryginalny układ przestrzenny z 9 bramami, kościołem i około 135 kaplicami i innymi obiektami znajdującymi się w centrum wsi i na okolicznych wzgórzach. Razem stanowi największy tego typu zespół architektoniczno-krajobrazowy w Polsce.

 

Kościół św. Katarzyny w Starym Wielisławiu

Obronny kościół z prezbiterium z XV w. i wieżą z XVII w., przebudowany na barokowy, otoczony murem ze strzelnicami i drewnianym obejściem podcieniowym z XVI w., nadającymi kościołowi obronny charakter. Dawniej był to znany ośrodek kultu, związany z gotycką figurą Matki Boskiej Wielisławskiej. W sąsiedztwie kaplica - mauzoleum księcia Jana Ziębickiego.

 

Kościół św. Mikołaja w Nowej Rudzie

Kościół został zbudowany w miejscu wcześniej tu zlokalizowanych świątyń, w latach 1885-1890 tj. po pożarze miasta w 1884 r. Jest to neogotycka świątynia, 3. nawowa, na planie krzyża łacińskiego, jedna z piękniejszych na Dolnym Śląsku, nawiązuje do francuskich katedr i niemieckich kościołów halowych. Istotnym elementem jest 72 m. wieża. Najcenniejsze elementy jego wyposażenia pochodzą z XIX, a nawet XV w. Szczególnie cenne są: gotycka kamienna figura św. Krzysztofa z 1511 r., gotycka drewniana polichromowana figura Matki Bożej z XV w., rzeźba św. Franciszka z Asyżu i figura św. Mikołaja. We wnętrzu uwagę zwracają: ołtarz główny, 6 ołtarzy bocznych, rzeźby 12 apostołów, a także płyta nagrobna ks. Hoffmana w nawie głównej i żyrandole wzorowane na tych z katedry w Akwizgranie.

 

 

Kościół Ewangelicki w Nowej Rudzie

Zabytkowy kościół znajduje się przy ul. Piwnej 5 (obecnie dom mieszkalny) z rzeźbami i kamiennymi elementami. Pochodzi z 1903 r., murowany z regularnych ciosów z szarego piaskowca, ozdobiony detalem z czerwonego piaskowca z wykutą datą budowy i zatartą inskrypcją.

 

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Nowej Rudzie

Zabytkowy kościół znajduje się przy ul. Cmentarnej 31. Kościół drewniany istniał w tym miejscu pod koniec XV w. Obecną świątynię wzniesiono w latach ok. 1500-1502, jako kościół parafialny pw. św. Mikołaja, gdy przeniesiono tutaj siedzibę  parafii z kościoła pw. Podwyższenia Krzyża Świętego. Nowe wezwanie kościół otrzymał przed 1693 r. Od 1693 r. zwany był także Kościołem Brackim z uwagi na istnienie erygowanego przy nim Bractwa NMP. Swój obecny wygląd zawdzięcza przebudowie, jaka miała miejsce w latach ok. 1700-1730. Przy kościele zachował się stary kamienny bruk, a nad jednym z bocznych wejść, obok kamiennego krzyża, znajduje się barokowa płaskorzeźba przedstawiająca wniebowzięcie NMP.

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Nowej Wsi

Nowa Wieś koło Domaszkowa to mała wioska w górskiej dolinie u stup Masywu Śnieżnika. Niegdyś należała do możnego szlacheckiego rodu Althannów. To waśnie jeden z nich ufundował ogromny kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny – drugi co do wielkości na ziemi kłodzkiej. Imponująca bryła góruje nad otoczeniem i sprawia niezwykłe wrażenie w górskim krajobrazie. Jest widoczna z daleka na tle Masywu Śnieżnika i dawnego kamieniołomu.

Świątynia powstała na podstawie projektu pochodzącego z Włoch architekta, Jacoba Carove. Budowę ukończono w 1715 roku, ale kościół poświęcono dopiero w 1751 roku. Zamiarem fundatora była również budowa klasztoru i sprowadzenie zakonu pijarów. Te plany nie zostały zrealizowane, a wielkość kościoła wciąż budziła zdziwienie. Zaczęto mówić, że kościół ufundował tajemniczy książę – przyjaciel hrabiego Althanna, który dziękował w ten sposób za ocalenie z tureckiej niewoli.

Wiele lat później w XIX wieku do tej małej parafii położonej w Królestwie Prus trafiła niezwykła pamiątka – koronkowy welon, w którym szła ponoć na śmierć królowa Francji – Maria Antonina. Welon można tu było oglądać do 1958 r. Obecnie, wywieziony w niejasnych okolicznościach, znajduje się w muzeum w Telgtew Niemczech.

 

Kościół św. Michała Archanioła w Bystrzycy Kłodzkiej

Kościół parafialny, pierwotnie późnoromański należy do najciekawszych założeń sakralnych na Śląsku.
W obecnej postaci jest to dwunawowa hala z rzędem filarów w środku i dwoma prezbiteriami. Zachowało się w nim sporo detalu kamieniarskiego, m.in. romańskie służki, gotyckie portale oraz cenne wyposażenie, np. chrzcielnica z herbami.

 

Sanktuarium Marii Śnieżnej na górze Iglicznej

Kościół pielgrzymkowy ze słynącą z cudów figurką Matki Bożej Śnieżnej został wzniesiony w 1781-82 r. w stylu barokowo-klasycystycznym. Usytuowany na zboczu góry Igliczna (782 m n.p.m.), na której szczyt prowadzi Kalwaria.

 

Kościół Matki Bożej Królowej Polski i św. Maternusa w Stroniu Śląskim

Na zboczu Góry Krowiarki na tzw. Stopie Pańskiej w Stroniu Śląskim znajduje się kościół zbudowany w stylu barokowym. Pierwotnie kościół ten był drewniany, jednak po licznych przebudowach ostatecznie pozostał w stylu gotyku śląskiego. Wnętrze utrzymane jest w charakterze barokowym i neobarokowym. Ołtarz główny to dzieło Franza Thamma z centralną figurą Madonny z Dzieciątkiem dłuta Michała Igncego Klahra. Na uwagę zasługują także dwa ołtarze boczne w prezbiterium – ołtarz Serca Pana Jezusa jest dziełem wybitnego rzeźbiarza Michała Klahra Starszego, zaś ołtarz św. Anny został najprawdopodobniej stworzony przez jego syna – Michała Ignacego Klahra. Przy kościele znajduje się figura św. Jana Nepomucena z XVIII w. która została przeniesiona z mostu na Morawce.

 

Kościół św. Piotra i Pawła w Dusznikach Zdroju

Barokowy kościół śww. Piotra i Pawła w Dusznikach-Zdroju powstał na miejscu wcześniej istniejących świątyń. Wizyta w bogato wyposażonym wnętrzu będzie atrakcyjna nie tylko dla znawców sztuki sakralnej. Nawet na najmłodszych robi wrażenie unikatowa ambona w kształcie wieloryba czy raczej olbrzymiej ryby. Dawny kaznodzieja jak Jonasz wchodził do jej brzucha i stamtąd nauczał zgromadzonych wiernych.

Ogromna ambona wykonana jest z drewna, pokryta polichromią i złoceniami, zdobiona ornamentami i przedstawieniami figuralnymi. W otwartej paszczy olbrzymiej ryby widać duże ostre zęby. Ryba ma wyłupiaste oczy, pokryte łuskami ciało, zawinięty i zakończony płetwami ogon. Wygląda ja przerażający potwór, ale to właśnie ona z woli Boga uratowała Jonasza przed śmiercią w głębinach, aby mógł głosić Słowo Boże. Ambona powstała w latach 1720-1722, została ufundowana przez radę miejską Dusznik oraz tamtejszego proboszcza Jana Franciszka Heinela, a jej autorem jest prawdopodobnie Michael Kössler.

Najcenniejszy elementem wyposażenia świątyni jest ołtarz „Czternastu Wspomożycieli”, czyli świętych których wstawiennictwo jest uważane w Kościele Katolickim za wyjątkowo skuteczne. W centralnej płaskorzeźbie przedstawiona jest Maryja Niepokalana, stojąca na kuli ziemskiej oplecionej przez węża. Co ciekawe lista czternastu wspomożycieli nie jest ustalona raz na zawsze i dusznicki wybór świętych to jedna z wielu możliwych opcji.

 

Kościół św. Michała Archanioła w Lewinie Kłodzkim

Znajdujący się na wzgórzu ponad miastem Lewin Kłodzki kościół ma bogatą historię. Początkowa forma świątyni miała charakter renesansowy jednak został on przebudowany w 1697 roku na styl barokowy. Wnętrze kościoła to przeplatanie trzech stylów renesansu, baroku i klasycyzmu. Z okresu renesansu zachowała się ambona, barokowy jest ołtarz i rzeźby, a chrzcielnica i organy to typowe dzieła klasycystyczne. Ciekawostką jest stojąca w bocznym ołtarzu rzeźba małego Jezuska wzorowana na  słynnym praskim Jezulatku. Kościół pw. św. Michała Archanioła posiada jedną nawę oraz wieloboczne prezbiterium. Na szczycie wieży usadowiony jest hełm o kształcie cebuli. Wokół kościoła rozprzestrzenia się cmentarz, który od zachodu ograniczony jest wysokim murem z XVII wieku. W murze usytuowane są okna, które służyły za punkt obserwacyjny.

 

Kaplica Czaszek w Czermnej

http://www.parafiamiedzylesie.com.pl

Jedna z nielicznych w Europie kaplica, której wystrój stanowią warstwowo ułożone czaszki i piszczele ok. 3 tys. ludzi ofiar wojen i epidemii. W piwnicy zgromadzono także ok. 20 tys. innych fragmentów szkieletów. Osobliwe miejsce wywołujące refleksje nad kolejami ludzkiego życia.

 

Kościół Bożego Ciała w Międzylesiu

Należy do nielicznych kościołów neogotyckich, powstałych około 1600 r. z zachowanym rdzeniem późnorenesansowym. Budowla jest pamiątką po pracujących w tym rejonie, w drugiej połowie XVII w. włoskich architektach. Kościół jest jedyną budowlą z zachowanym łącznikiem z posiadłością szlachecką – zamkiem. Szczególnie ciekawa jest oryginalna ambona z 1760 roku. Ma kształt łodzi z reliefami przedstawiającymi: św. Krzysztofa, św. Augustyna nad brzegiem morza, kazanie św. Antoniego do ryb, wrzucenie Jonasza do morza. W prezbiterium są umieszczone rzeźby Czterech Ewangelistów z 1713 roku. W kościele zobaczyć można liczne obrazy. Najsłynniejszy z nich to kopia obrazu Matki Boskiej Sobieskiej podarowana parafii przez najstarszego syna króla Jana III Sobieskiego, księcia oławskiego Jakuba Sobieskiego.

 

Bazylika Nawiedzenia NMP w Bardzie

Trójnawowa budowla z emporami zamknięta półkoliście. Fronton flankują rzadkie wówczas dwie trzykondygnacyjne wieże upamiętniające poprzednie kościoły. Na ołtarzu głównym centralne miejsce zajmuje romańska rzeźba madonny, pochodząca z pocz. XIII w. uważana za jedną z najstarszych w Polsce. Odznacza się ludowymi cechami, wskazującymi na miejscowe, śląskie pochodzenie. W sąsiednim budynku klasztornym znajduje się udostępnione do zwiedzania Muzeum Sztuki Sakralnej.

 

Kościoły drewniane

Na ziemi kłodzkiej zachowały się cztery drewniane kościoły, powstały one w XVIII wieku jako kaplice cmentarne lub w miejscu tych kaplic. Są przykładem ciekawych rozwiązań konstrukcyjnych architektury drewnianej, można w nich podziwiać unikatowe polichromie oraz barokowe wyposażenie.

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Nowej Bystrzycy

Drewniany kościół Wniebowzięcia NMP wzniesiono w 1726 r. Jest kościołem jednonawowym z prezbiterium i czterospadowym dachem pokrytym gontem. Ośmioboczna wieża przykryta jest cebulastym dachem. Na jej czubku znajduje się blaszana chorągiewka przedstawiająca Trójcę Św., co odpowiada pierwotnemu wezwaniu kościoła (do lat 30. XX w.).  Do cennych elementów wyposażenia należy barokowy ołtarz główny, ambona z wizerunkami ewangelistów, drewniany krucyfiks na łuku tęczowym, Droga Krzyżowa oraz organy z ręcznym miechem. Zabudowania wsi tworzą ciekawy zespół architektoniczny typowy dla pogranicza. Godne uwagi są np. chaty z gankami-galeryjkami.

 

Kościół św. Anny w Zalesiu

Na znajdującej się wewnątrz belce wyryta jest data 1717 wskazująca na rok powstania kościoła. Budynek oszalowany jest pionowymi deskami, dach i wieżę pokrywa gont. Konstrukcja ścian jest zrębowa. Ołtarz główny i ambona pochodzą z ok. 1720 roku. Sufit pokrywają polichromie ze scenami ze Starego i Nowego Testamentu. W płycinach chóru namalowano sceny biblijne o cechach tzw. Biblii ubogich. Ponad chórem, na stropie można dostrzec ornamenty roślinne.

 

Kościół św. Józefa Oblubieńca Najświętszej Marii Panny w Międzygórzu

Został wzniesiony w 1742, a rozbudowany w 1920 roku. Powstał w konstrukcji zrębowej na planie prostokąta z węższym od nawy prezbiterium zamkniętym trójbocznie i towarzyszącymi mu symetrycznymi zakrystią i kruchtą. Jest nakryty dachem dwuspadowym z ośmioboczną sygnaturką na kalenicy. We wnętrzu zachował się barokowy ołtarz i ambona, rzeźby Michała Ignacego Klahra (Młodszego) oraz późnobarokowe polichromie.

 

Kościół św. Michała Archanioła w Kamieńczyku

To jeden najstarszych kościołów na ziemi kłodzkiej. Wzniesiony w 1710 roku, w kolejnych latach XVIII wieku wyposażony w późnobarokowy ołtarz główny, empory dla chóru, które czeski malarz Antoni Ferdynand Vei pokrył barokową polichromią, oraz ambonę z wizerunkami ewangelistów. W latach 30. XX w. wnętrze świątyni otrzymało nową polichromię o motywach roślinnych oraz nowe stacje drogi krzyżowej, namalowane na szkle przez Herberta Blaschke.

 

Inne obiekty sakralne

Klasztor Buddyjski Drobhan Ling w Darnkowie

Mały Tybet w sercu Gór Stołowych to niewielka świątynia buddyjska (gompa) wraz z klasztorem, którego wnętrze ozdabiają malowidła mistrzów z Buthanu. Historia jej powstania wiąże się z przekazaniem w 1995 r. 7 ha ziemi w małej wsi Darnków lamie Czime Rigdzinowi Rinpocze. Na przestrzeni klikunastu lat powstał tu ośrodek buddyzmu tybetańskiego tradycji ningmapa Khordong Drophan Ling. Na terenie ośrodka znajduje się także charakterystyczna stupa czyli buddyjski relikwiarz, jeden z największych w Europie.

 

Kaplica św. Jana Nepomucena z Kalwarią w Lewinie Kłodzkim

Barokowa budowlę zbudowaną w latach 1727-1730 ufundował młynarz z pobliskiej wsi. Ołtarz główny św. Jana Nepomucena z 1733 r. jest dziełem kłodzkiego rzeźbiarza Karla Sebastiana Flackera. Pod koniec XIX w. polichromię wnętrza wykonali malarze z Lądka-Zdroju. Natomiast dwa ołtarze boczne - MB Bolesnej i św. Franciszka z Asyżu, to elementy przeniesione z kościoła w Lewinie Kłodzkim. Wokół kaplicy, na wzgórzu znajdują się stacje drogi krzyżowej.

 

Fontanna z grupą figuralną św. Jana Chrzciciela w Nowej Rudzie

Pomnik z brązu z 1909 r. wykonany wg projektu prof. Werner-Schwarzburga z Wrocławia. Przedstawia scenę chrztu Jezusa. Cokół i balustrada wykonane z granitu strzelińskiego.

 

Schody, brama wejściowa i cmentarz na ul. Cmentarnej w Nowej Rudzie

Kamienne schody prowadzą do bramy wejściowej, która mieści rzeźbę piety, jedną z dwóch w mieście. Dalej po lewej stronie od wejścia zachowała się tablica pamiątkowa upamiętniającą wojnę prusko – austriacką z polskimi nazwiskami. Na cmentarzu zachowały się kaplice z grobami zmarłych z rodzin Rose i Nave oraz kwatera z grobami górników noworudzkiej kopalni, którzy zginęli w katastrofie górniczej w 1941 r.

 

Kaplica i kalwaria na Cierniaku

Cierniak  to wzniesienie o wysokości 592 m n.p.m. w Górach Złotych nad wsią Radochów i Doliną Białej Lądeckiej.  Znajduje się tu XIX-wieczna kaplica i kalwaria. Kaplica Matki Bożej Wspomożenia Wiernych z 1851 r. została ufundowana przez Antoniego Wachsmanna w podzięce za uzdrowienie z ciężkiej choroby.  Obok kaplicy znajdowała się pustelnia. Wokół ustawione są stacje drogi krzyżowej murowane z cegły klinkierowej. Od wsi na szczyt prowadzi 214 stopni ustawianych tu kolejno przez 150 lat przez pątników. Na czternastym stopniu licząc od góry znajduje się napis „Polnische Freundschaft” (Polska Przyjaźń). Stopień ten ofiarowało Towarzystwo Przyjaciół Polski za udział Polaków w Wiośnie Ludów 1848 w Niemczech.  Pustelnia była zamieszkiwana w latach 1853-1946 prze kolejnych 10 pustelników. Po długiej przerwie na początku XXI wieku w nowej pustelni umieszczonej nieopodal osiadł brat Elizeusz.

 

Śpiący Apostołowie na Górze Oliwnej w Bolesławowie

Na stoku Zawady ponad wsią Bolesławowem znajduje się grupa kamiennych rzeźb z XIX wieku. Rzeźby przedstawiają trzech śpiących Apostołów (Jana, Piotra i Jakuba),  anioła niosącego kielich oraz modlącego się Chrystusa w Ogrójcu i są ustawione przy tzw. Drodze Staromorawskiej, niegdyś ważnym trakcie komunikacyjnym prowadzącym na Morawy. Wykonano je w stylu tzw. naiwnym. Do Góry Oliwnej można dojść stromą drogą gruntową. Wzdłuż drogi znajdują się zniszczone stacje drogi krzyżowej, ciągnące się od kościoła św. Józefa Oblubieńca.